Zapewne nawet jeśli nie jesteś wielbicielem Sylwestra Stallone to i tak kojarzysz postać Rambo. Rambo: "Pierwsza krew", potem II, III, IV i na zakończenie "Ostatnia krew". Choć ekranizacja jest mniej dramatyczna niż książkowy pierwowzór, to wprawne oko dojrzy u bohatera symptomy Zespołu Stresu Pourazowego. Co ciekawe, w części pierwszej tytułowy sierżant zabija tylko jedną osobę (i to nie do końca rozmyślnie). Potem jest już tylko gorzej. Przed premierą ostatniej części krytycy policzyli, że z jego rąk na ekranie zginęło 445 osób. Ci bardziej prześmiewczy prezentowali rankingi rozgraniczające ile osób zabił w koszulce a ile bez koszulki....
W kraju takim jak USA PTSD wśród weteranów to poważny problem. Choć już po I Wojnie Światowej opisano tzw. “syndrom zmęczenia kombatanta” to nie oddawał on całej grozy tego co działo się w umyśle i emocjach zdemobilizowanych żołnierzy. Po II WŚ rozumienie poszerzyło się tylko nico bardziej. Dopiero weterani mniej pozytywnie postrzeganych konfliktów takich jak konflikt w Korei i Wietnamie doświadczyli jednak pełni odrzucenia i samotnego mierzenia się ze swoimi traumami. Według różnych szacunków około 20-24% weteranów doświadcza PTSD. Biorąc pod uwagę liczbę powracających z wojen daje to około 400tys. osób. To więcej niż populacja Bydgoszczy. Całe spore miasto pełne osób z PTSD. Jeżeli doliczyć do tego rodziny, przyjaciół, współpracowników wychodzi spora grupa ludzi dotkniętych skutkami tego zaburzenia.
Pamiętajmy jednak, że stres potraumatyczny dotyka nie tylko weteranów wojskowych. Nie tylko strażaków czy policjantów. Nie tylko maszynistów pociągów.
Zespół stresu pourazowego może dotknąć również osoby które doświadczyły jakichkolwiek traum. np.: wypadku komunikacyjnego, napadu, gwałtu. Nie wiem czy pomyślałeś/pomyślałaś kiedykolwiek, że objawy PTSD może mieć również osoby, które były ofiarami mobbingu lub prześladowań w szkole. Co ważne skutki traumy, w formie zaburzeń charakterystycznych dla PTSD, można odczuwać także wtedy gdy traumatyczne doświadczenie dotknęło nie nas bezpośrednio, ale byliśmy jego świadkami. Relatywnie często objawy takie mają np. osoby pomagające osobom po traumach, np. pracownicy socjalni wysłuchujący traumatycznych historii lub osoby tropiące strony pedofilskie w sieci (ich obowiązkiem przed zgłoszeniem stron jest obejrzenie materiałów, co może pozostawiać ślad w psychice).
Warto skonsultować się w sprawie wsparcia lub leczenia jeżeli przeżyłaś/przeżyłeś traumatyczne wydarzenie spełniające poniższe warunki:
- doświadczyłaś/eś, byłaś/eś świadkiem lub stanęłaś/stanąłeś w obliczu wydarzenia albo wydarzeń, które związane były ze śmiercią, poważnym urazem lub zagrożeniem, zagrożeniem fizycznej integralności siebie lub innych.
- reakcja obejmowała intensywny lęk, bezsilność lub przerażenie (te trzy emocje są charakterystyczne dla PTSD i są to emocje, których ślady przepracowujemy w trakcie pracy protokołem RTM).
Jednocześnie urazowe doświadczenie jest przeżywane na jeden lub kilka z poniższych sposobów:
- powracają, natrętne i powodujące cierpienie wspominania zdarzenia, obejmujące obrazy, myśli i odczucia.
- powracają sny (często koszmary) na temat traumatycznego wydarzenia.
- pojawiają się odczucia emocji takich jak w traumatycznym doświadczeniu, powodujące wrażenie, jakby wydarzenie powodujące urazowe nieustannie się powtarzało; towarzyszą im omamy słuchowe/węchowe i wzrokowe, tzw. flashbacki, w związku z tym osoba może mieć poczucie jakby znów przeniosła się w czasie do traumatycznego wydarzenia.
- pojawia się niepokój ekspozycji na bodźce przypominające traumatyczne wydarzenie,
- U dzieci mogą dodatkowo występować powtarzające się zabawy, w których pojawiają się tematy lub aspekty wydarzeń powodujących uraz, mogą pojawiać się koszmary lub straszne sny bez rozpoznawalnej treści oraz może wystąpić powatarzające się odgrywanie w zabawach scen lub ról specyficznych dla wydarzenia powodującego uraz. WAŻNE: w przypadku podejrzenia traumatycznych zdarzeń takich jak np. molestowanie diagnoza powinna być przeprowadzana przez biegłego specjalistę, tak aby zadbać o ofiarę, a także aby materiał mógł umożliwić ściganie przestępstwa i mógł być dowodem w sądzie.
Kolejnym elementem jest uporczywe unikanie bodźców związanych z wydarzeniem które spowodowało uraz na jeden z tzrech poniższych sposobów:
- usiłujesz unikać myśli, uczuć lub rozmów związanych z wydarzeniem urazowym,
- próbujesz unikać czynności, miejsc lub ludzi przywołujących wspomnienia traumatycznego urazu,
- obserwujesz trudności w przywołaniu w pamięci ważnych elementów traumatycznej sytuacji,
- zauważasz zmniejszone zainteresowanie lub brak tendencji do uczestniczenia w czynnościach i zdarzeniach życiowych, poczucie oderwania lub wyobcowania w stosunku do innych,
- zmniejszona inatensywność odczuwania przyjemnych uczuć (radość, miłość, etc),
- poczucie braku perspektyw, poczucie jakby wszystko już się skończyło i nic nie czekało w przyszłości.
Pojawiają się również objawy wzmożonego pobudzenia (takie, których nie obserowowano przed traumą) np.:
- bezsenność (trudność z zaśnięciem lub kontynuowaniem snu,
- wybuchy gniewu (nie zawsze adekwatne do sytuacji)
- trudności z koncentracją,
- nadmierna czujność, wrażenie jakby stale było się we wzmożonym czuwaniu i gotowości,
- nadmierna reakcja na zaskoczenia.
W kryteriach diagnozy zawarte jest, że powyższe utrzymują się ponad 1 miesiąc.
Warto pamiętać, że dzięki mechanizmowi rekonsolidacji traumatycznych wspomnień i protokołowi RTM można pozbyć się wszystkich objawów PTSD i nie trzeba przy tym sięgać do detali traumatycznego wydarzenia.
